Tlenoterapia jako ratunek dla życia
Jedną z podstawowych czynności niezbędnych człowiekowi do życia jest oddychanie. W wyniku różnych chorób nabytych lub czynników genetycznych nasz organizm może zostać pozbawiony tlenu. Gdy dochodzi do niedotlenienia, wówczas jedyną szansą podtrzymania życia jest użycie koncentratora tlenu.
Tlenoterapia jest metodą leczenia polegającą na zwiększeniu stężenia tlenu we wdychanym przez pacjenta powietrzu. Dotarcie tlenu do większej ilości pęcherzyków płucnych jest korzystnym efektem, który znacząco wpływa na utrzymanie prawidłowego poziomu saturacji krwi.
Wyróżniamy dwa rodzaje tlenoterapii:
- tlenoterapia bierna,
- tlenoterapia czynna.
Tlenoterapia bierna polega na samodzielnym wdychaniu przez pacjenta powietrza wzbogaconego tlenem przy użyciu wąsów tlenowych. Ważne jest to, że w trakcie właśnie tego rodzaju tlenoterapii pacjent pozostaje świadomy, a sama terapia może zostać przerwana w każdym momencie. Do tego typu terapii mogą zostać użyte koncentratory tlenu, możliwe do zastosowania w warunkach domowych.
Tlenoterapia czynna polega na mechanicznym wtłoczeniu do płuc odpowiedniej mieszaniny gazów, tak więc cały proces odbywa się przy użyciu oddechu wymuszonego. Ten rodzaj terapii jest stosowany w przypadku pacjentów znajdujących się w ciężkim, zagrażających życiu stanie. W sytuacji, gdy pacjent ma problemy z samodzielnym oddychaniem lub jest nieprzytomny. W takim przypadku do tlenoterapii czynnej używany jest respirator.
W przypadku tlenoterapii tlen może pochodzić z trzech źródeł:
- koncentrator tlenu,
- zbiornik z ciekłym tlenem,
- butla tlenowa.
Koncentrator tlenu np. DeVilbiss-1025 KS jest urządzeniem pobierającym tlen z powietrza. Umożliwia oddzielenie go od innych gazów, które znajdują się w powietrzu atmosferycznym. Ten rodzaj tlenoterapii może być stosowany przez osoby z niewydolnością oddechową. W zależności od modelu koncentratora tlenu możemy uzyskać przepływ od 5 do 10 l/min i nawet 96 % stężenie tlenu.
Do najbardziej wydajnych koncentratorów zaliczamy stacjonarne kondensatory tlenu np. DeVilbiss 525 KS, jednak ich wadą jest zasilanie energią elektryczną. Duży rozmiar urządzenia oraz zasilanie energią sprawia, że niemożliwym jest korzystanie z niego poza domem. Natomiast dzięki dość sporej długości kabla zasilającego pacjent może oddalić się od koncentratora na przykład do toalety. Ten koncentrator tlenu może podawać tlen stale lub pulsowo. W przypadku, gdy pacjent chciałby przemieszczać się bez ograniczeń powinien używać przenośnego koncentratora tlenu np. P2 Kingon, co jest możliwe dzięki zastosowaniu w nim wbudowanej baterii. Jednak koncentrator ten może podawać tlen wyłącznie w systemie pulsowym. Oznacza to, że tlen podawany jest wyłącznie w pierwszej połowie trwania wdechu, co stanowi funkcję systemu oszczędzania tlenu. Ważne, aby pamiętać, że dozwolone jest podawanie wyłącznie 100 % tlenu medycznego oraz, że każdy koncentrator ma wbudowany system alarmowy monitorujący jego pracę lub nieprawidłowości w działaniu.
W terapii osób z ciężkimi chorobami płuc wykorzystuje się niskociśnieniowy zbiornik ciekłego tlenu, który może mieć pojemność od 32-44l, a w przypadku zbiornika przenośnego pojemność 1,2 l. Najważniejszą cechą tego zbiornika jest możliwość przepływu tlenu na poziomie 100 %. Podawany tlen jest bardzo wydajny, bowiem jeden litr odpowiada 860 litrów gazów. Jego działanie opiera się na zmianie skupienia tlenu poprzez zastosowanie systemu parownic oraz podanie go pacjentowi. Jeden zbiornik wystarcza nawet na kilka dni. Aby chory mógł w pełni korzystać z urządzenia musi zostać odpowiednio przeszkolony, zaś wymianę zbiorników stacjonarnych może być przeprowadzać wyłącznie wykwalifikowany personel.
Butle tlenowe najczęściej są używane w szpitalach. Ich charakterystyczną cechą jest możliwość oddychania mieszaniną o stężeniu 25-35 % tlenu, co pozwala na osiągnięcie nasycenia krwi na poziomie 95 % - 100%.
Tlenoterapia jest stosowana w przypadku niewydolności oddechowej organizmu spowodowanej takimi chorobami jak astma, POChP lub innymi, nie związanymi z płucami. W przypadku obniżonego ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi, chorób układu krążenia, zatrzymania oddechu, otyłości, ze schorzeniami serca lub po przebytym zawale.
Tlenoterapia może być również stosowana przez osoby zdrowe, które chcą poprawić ogólny stan zdrowia, odporność i wydajność organizmu. Nie wolno bagatelizować objawów takich jak płytki i szybki oddech, kaszel, duszności, przyspieszona akcja serca, zasinienie czy omdlenia. Mogą one świadczyć o przewlekłej niewydolności, która nie leczona doprowadzi do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia narządów wewnętrznych.